Begrijpen en overbrengen
Ismaël Omarjee, Doctor in de geschiedenis en de filosofie van de wetenschap
De ‘originele Islam’, zoals Farid Gabteni[1], zich die herinnert, dat wil zeggen de ongeschonden Islam, vertegenwoordigt een zeer belangrijk onderwerp[2]. Hierna volgen enkele overdenkingen waarbij getracht wordt de aard en omvang te bepalen.
De beginselen van de religie
Enkele decennia geleden stelde Mohammad Iqbal, een moslimfilosoof, voor om ‘het religieuze gedachtegoed van de Islam te herstellen’, om ‘het volledige islamitische systeem om te bouwen zonder te breken met het verleden’, om de religie te bevrijden van archaïsmen en anachronismen die de realiteit en grootsheid verbergen en om de waarheid weer te herstellen.
In het kader van zijn overdenkingen met betrekking tot de fundamenten en de grondslagen van het islamitische denken, met de Koran als bron, stelt Farid Gabteni nu voor om het religieuze gedachtegoed van de Islam niet om te bouwen, maar om volledig terug te keren naar de boodschap van waarheid en vrede van de Islam[3], volgens essentiële, universele, en daardoor ook zeer actuele principes, die deze religie van gisteren, vandaag, morgen, en daarmee ook de toekomst, definiëren. Het volgende vers uit de Koran illustreert deze benadering: ‘Oh, gij die de zekerheid kent (gelooft)! Gaat in vrede en volgt de voetstappen des duivels niet; hoewel hij juist u zeker gericht zal belagen.’[4].
De verwijzing naar de oorspronkelijke boodschap, verre van het vertegenwoordigen van een terugkeer naar het verleden, een vorm van terugdenken en stagnatie, betekent een terugkeer naar de heldere, zuivere en vredevolle essentie van de onthulde boodschap, in de geest en door het woord, een bron van verheffing en vruchtbaarheid van het denken, van de onherleidbaarheid van de religieuze ontwikkeling van de religie[5]. De terugkeer vertegenwoordigt een belangrijk fundamenteel moment, de incarnatie van deze ontwikkelingsdynamiek en de verrijking van de gedachten en de geschiedenis.
De Islam was een religie waarin een één Enig God aanbeden wordt, zonder gelijke(n)[6], en was de religie van Abraham, zoals God in de Koran herhaalt tegen de mensheid, iets gemeenschappelijks van drie grote moderne religies die gebaseerd zijn op het monotheïsme. Deze aanbidding wordt uitgevoerd in de zoektocht naar het Ware, het Perfecte, het Hogere[7]. Hierdoor wordt het een bron van voldoening en verhoging van de mens en de mensheid[8].
Het hiervoor genoemde eerste beginsel van de islam, namelijk de erkenning van een Enig God zonder gelijke(n)[9]. is bekend en erkend. Vanaf de openbaring aan Mohammed heeft de Islam in de geschiedenis van de mensheid op wereldschaal betekenis gehad voor een krachtige terugkeer van puur monotheïsme, een volledig en exclusief monotheïsme, om deze definitief te vast te leggen. Dit eerste beginsel, waardoor de moslim getuigt dat de Eerste, Hij die zijn leven en werk gebouwd heeft, onlosmakelijk verbonden is met een fundamentele voortgang van de kennis via de rede, de kennis van de Schepper en de schepping, de Schepper door de schepping en de schepping door de Schepper, volgens het voorbeeld van de benadering door Abraham en in overeenstemming met de eerste opdracht van de Koran: ‘Lees in de Naam van je Meester, Hij die gemaakt heeft.’[10] Door onderzoek te doen naar de waarheid, door de natuur te observeren en door de rede ontstaat bij Abraham een besef van een almachtige Schepper en getuigt hij van Hem, volgens de Koran. Een fundament, een essentiële pijler van de Islam, van het islamitische leven. De ware moslim heeft de Enige op natuurlijke en rationele wijze lief[11].
De gedachte van een enige bovennatuurlijke God, is en zal een onovertroffen, onveranderlijk en essentieel concept blijven. De enigheid van deze God, vastgesteld door de religie via exclusiviteit en onherleidbaarheid[12], de geschiedenis van het denken doorkruisend, daarbij de eigen dynamiek meenemend en de horizon bepalend[13]. Het bij uitstek filosofisch-religieuze concept van de Enige wordt gepresenteerd en bevestigd als een volledig rationele en tegelijkertijd allerhoogste gedachte.
Een ander wezensgelijk beginsel van de Islam, refererend aan de opdracht van de rede, nauw verbonden aan de eerste, is die van de liefdadigheid, een erkennende handeling ten opzichte van de hoogste Weldoener, deze uitoefenend uit dankbaarheid voor zijn schepping. Een leitmotiv uit de Koran, uitgesproken vanaf het begin tot het eind van de heilige tekst, lijdt niet aan dubbelzinnigheid: het geloof is, van nature, onlosmakelijk verbonden met goed, juist en nuttig werk.
Het beginsel van liefdadigheid komt bijvoorbeeld tot uiting op het gebied van het niet vernietigen, niet wijzigen, geen afbreuk doen aan en het niet vervormen van de schepping, dat wil zeggen dat men die schepping moet herstellen, behouden en aanvullen overal waar dat nodig is.
De brede vlakken van de wetenschap, de technologie, de mogelijkheden die hieruit voortkomen en hun gevolgen voor de biosfeer vertegenwoordigen een groot deel van de menselijke verantwoordelijkheid en de urgente toepassing van dit beginsel. De gelovige is het aan zijn Schepper en de schepping verplicht om zijn verantwoordelijkheden op zich te nemen. Mensen worden in het algemeen daarvoor aansprakelijk gesteld ten opzichte van de mensheid en de geschiedenis.
Het werk van de gelovige
In tegenstelling tot degenen die de Islam verraden door middel van hun handelingen of hun uitspraken, de boodschap te veranderen en te verdraaien, worden veel mensen die zich tot de religie wenden geïnspireerd door de grondbeginselen en handelen zij daarnaar in alle oprechtheid. Dit zijn echte, eerlijke en trouwe moslims, ver verwijderd van enig dogmatisme of schadelijk extremisme die volledig in strijd zijn met de Islam, en zij worden hierbij aangemoedigd door werk van Farid Gabteni. Zij leven volgens de originele Islam, de Islam van het licht, de Islam van vrede en eenheid, de Islam van edelmoedigheid en vriendelijkheid, de Islam van zuiverheid en wijsheid, rechtvaardigheid en gematigdheid, en brengen deze tot leven. Deze moslims zijn padvinders, hun menselijkheid volledig inzettend ten voordele van de mensheid.
De Islam herinnert het schepsel aan de universele goddelijke opdracht en neemt dit schepsel mee, naar de aard van de natuur, door zijn eigen natuur, zijn originele staat, door de fundamentele en onveranderlijke principes. De religie beoogt het scheppen van een zekere dynamiek[14] en een beschaving van kennis en erkenning. Het draagt per definitie bij en blijft bijdragen aan de grote geschiedenis, aan de menselijke beschaving.
De eenheid van moslims, waaronder soennieten en sjiieten, en bovendien de eenheid van gelovigen en de mensheid, vereist een terugkeer naar de oorspronkelijke en universele boodschap van God.
Het werk van Farid Gabteni maakt het eindelijk mogelijk om verschillende fundamentele en cruciale onderwerpen te onderzoeken en te overdenken. Het biedt de inzichten van een humanist, een belangrijk persoon en uiteindelijke kenner van het islamitische onderwerp, door een rijke ervaring en een zorgvuldige reflectie. Het resultaat is een bredere visie van de Islam, zonder de bekende clichés en vooroordelen van zowel binnen als buiten de ‘Islam’, een weloverwogen, doordachte inleiding voor de lezer van de Koran. Laten we niet vergeten dat zijn werk waarin hij een wiskundige ordening van de Koranteksten onthult, eveneens het volledig levende en actuele karakter aangeeft, waardoor de metafysica van het monotheïsme gegrepen is in de bewoordingen van de exacte wetenschappen[15], wat bijdraagt aan het lezen van de Koran. De auteur verspreidt inderdaad bij deze gelegenheid het monotheïstische gedachtegoed van een besturing van de werkelijkheid, van de oorsprong tot het heden, van natuur tot cultuur, om te bestuderen en te ontdekken, oftewel een opperwezen. Dit alles zorgt ervoor dat het boek, dat zorgvuldig is vormgegeven en gedeeld door de schrijver, een significant moment weergeeft in de geschiedenis van de religie.
Dit werk draagt bovendien bij aan het afbreken van de opgebouwde barrières jegens onwetendheid en geweld, en aan het bouwen van een brug tussen mensen, mensen van kennis en vrede, rondom de gemeenschappelijke waarden van het menselijke wezen, ondersteund door het idee van een goddelijke opdracht tot het respecteren en het behouden van de menselijke waarden. Het draait vooral om de toevlucht en innerlijke terugkeer tot God, de Onveranderlijke, de goddelijke keuze door de mens, het tot uiting komen van het goede in de mens, de uitmuntende menselijkheid. Dit kan ertoe leiden dat diverse huidige en potentiele problemen en kwaden verminderd en hersteld kunnen worden, zodat er een betere situatie ontstaat, zowel voor het individu als wereldwijd, als gevolg van een wereld van onderlinge samenhang. De kwaden en gevaren die we vandaag de dag het hoofd moeten bieden zijn producten van de geschiedenis en zijn het gevolg van het afstand nemen van de hierboven genoemde aanpak, die van nature zeer beschermend en liefdadig is[16], omdat het de mensheid verlichting brengt.
Tenslotte vertegenwoordigt het werk van Farid Gabteni een essentiële bijdrage in de huidige context, gekenmerkt door de sterke en urgente noodzaak voor de mens om menselijkheid te tonen op het gebied van bewustzijn en wijsheid.
[1] Lees over dit onderwerp de tekst ‘De originele boodschap van de Islam’ in zijn werk: ‘De Zon rijst in het Westen’ (SCDOFG, 7e editie, 2016, pagina 40-55).
[2] Vanuit dubbel oogpunt, die van de actualiteit en die van de menselijkheid (in de dubbele zin van het woord).
[3] Deze boodschap staat in de Koran, maar wordt vaak verdoezeld door verzonnen doctrines die onnatuurlijk, op meerdere manieren uitlegbaar, onrechtmatig, schadelijk, denaturerend en afwijkend zijn.
[4] Sorea 2, vers 208.
[5] Het gaat hier om de onherleidbaarheid van welke doctrine dan ook, door de natuur vastgesteld. De waarheid, in de islamitische boodschap, is een gedachte die niet vastgeroest noch verstarrend is, een gedachte die de dynamiek van het onderzoek, de studie en het denken bouwt en versterkt. Dit sluit volledig aan op het islamitische concept van een levende, mysterieuze, onderwijzende God Wiens woord niet uitgeput raakt.
[6] Het concept is zelfs opgenomen in de betekenis van het woord 'Islam'.
[7] De Koran stimuleert per definitie het denken en het grenzeloze onderzoek zonder oogkleppen te dragen, naar het beeld van de onderwerpen die genoemd en aangeroerd worden, in tegenstelling tot de beperkingen die opgelegd zijn door doctrines van een andere natuur, tegennatuurlijk, door de eeuwen heen. Laten we ons bedenken dat een groot deel van de Koranverzen (honderden, een achtste deel betreffend van alle verzen) aanmoedigt tot het doen van onderzoek op alle terreinen, die van de schepping, de gehele schepping. Het volgende vers drukt bijvoorbeeld de omvang van de uitnodiging in de Koran uit, de goddelijke oproep tot het bestuderen en het ontdekken: ‘In de schepping van hemel en aarde; in de afwisseling van dag en nacht zijn teekens voor hen die nadenken’ (Soera 3, vers 190).
[8] … radicaal anders, laten we alles wat de mensheid en de goddelijke schepping schendt, in welke vorm dan ook, niet vergeten.
[9] Die niet geschapen is, die niet voortgebracht is, die niet geëvenaard kan worden, die altijd bestaan heeft. Hij is de Absolute Werkelijkheid, de Ongeschapene, de Eerste, de Laatste, de Oorsprong, de Onveranderlijke, de Alomtegenwoordige, de Alwetende, de Almachtige. De islamitische leer.
[10] In chronologische volgorde van de openbaring van de Koran, de eerste vijf onthulde verzen zijn, zoals opgetekend en toegegeven, de verzen 1 tot 5 van Soera 96: 'In naam van God, de Oorsprong, de Beschikker. Lees in de Naam van Uw Heer, Hij Die gemaakt heeft 1 Schiep de mens uit een hechtingsversterker 2 Lees, en Uw Heer is de Meest Overvloedige 3 Hij die de Kennis verspreidt door de schrijfriet 4 De Kennis verspreidt onder de mensen die deze niet kenden 5.'
[11] Niet op grond van verworven gewoonten of als slaaf tegenover zijn meester, maar met het beeld van de leerling die begiftigd is met verstand, op zoek naar kennis, zoekend en verwijzend naar de leer van zijn Meester, die hem voortgang laat maken in inzicht en wijsheid. De ware Islam gaat over vrede en wordt verkregen door aandacht en onderzoek, luisteren en begrijpen, intelligentie en beheersing. Er is geen islam zonder begrip, erkenning en liefdadigheid, zonder vrede van de geest en de geest van vrede. De vrede die Farid Gabteni opnieuw aanhaalt, karakteriseert de islam op fundamentele wijze, evenals de taalkundige betekenis van de term.
[12] Namelijk de religie van het aanbidden van een enig God, onherleidbaar tot iets of iemand.
[13] In tegenstelling tot algemene, relatieve, voorbijgaande ideologieën.
[14] Zowel individueel als collectief.
[15] Voor meer over dit onderwerp verwijzen wij de lezer naar ons voorwoord in het boek ‘De Zon rijst in het Westen’ van Farid Gabteni, op. cit.
[16] Denk hier aan het Koranvers: ‘Dat wat u voor goeds heeft gebracht, is dus van God, en dat wat u bezoedeld heeft, komt door uw eigen wezen ... ' (Soera 4, vers 79).